Refluks żołądkowo-przełykowy to choroba szeroko rozpowszechniona w krajach wysoko rozwiniętych. Polega na patologicznym zarzucaniu treści żołądkowej w górę przełyku, powodując szereg następstw, w tym uszkodzenie nabłonka przełyku i nieprzyjemne doznania osoby dotkniętej tym schorzeniem. Występuje nawet u co piątej osoby, często u osób otyłych i prowadzących niezdrowy tryb życia, narażonych na częsty stres, u kobiet w ciąży, ale także u dzieci i niemowląt. Refluks nazywany jest fizjologicznym, jeśli jego epizody występują rzadko i nie obniżają jakości życia chorego, jeśli natomiast zarzucanie treści pokarmowej występuje regularnie i wiąże się z uszkadzaniem przewodu pokarmowego na skutek działania soku żołądkowego, należy wprowadzić leczenie, które w pierwszej fazie polega przede wszystkim na zmianie stylu życia i ograniczeniu pokarmów mogących nasilać objawy chorobowe.

Do czynników mogących przyczynić się do rozwoju refluksu żołądkowo-przełykowego zaliczamy przede wszystkim złe zwyczaje żywieniowe, zaburzenia czynności motorycznej i obniżone ciśnienie dolnego zwieracza przełyku, zaburzenie wydzielania śliny i rzadkie jej połykanie, otyłość, ciążę, stosowanie używek (picie alkoholu, kawy, palenie papierosów) i leków.

Refluks rozpoznać można po charakterystycznych objawach: chory uskarża się na regularnie występującą zgagę, kwaśne odbijania, nudności, wymioty, uczucie bólu i pieczenia w nadbrzuszu, a także chrypkę i ból gardła. Objawy nasilają się w pozycji leżącej, krótko po spożyciu obfitych posiłków, podczas schylania się, parcia. Choroba ta nie tylko znacznie obniża komfort i jakość życia pacjenta, ale także nieleczona może prowadzić do wielu niebezpiecznych powikłań, takich jak przełyk Baretta, krwotoki, zwężenie światła przełyku, trudności w połykaniu, bezdech senny oraz astma i zapalenia płuc i oskrzeli, jeśli treść żołądkowa zarzucana jest nie tylko do przełyku, ale także do dróg oddechowych.

W początkowej fazie choroby wystarczy wprowadzenie diety i zmiana stylu życia mająca na celu zmniejszenie częstotliwości występowania objawów, w przypadku rozwiniętego refluksu konieczne jest zastosowanie środków farmakologicznych. Do celów leczenia zalicza się złagodzenie objawów,  odwrócenie procesów zapalnych i ochrona przed skutkami ubocznymi. U pacjentów dotkniętych refluksem żołądkowo-przełykowym stosuje się dietę łatwostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Ograniczeniu podlegają przede wszystkim używki, owoce cytrusowe, mocne wywary, ostre przyprawy, kostki bulionowe, wzmacniacze smaku, proszek do pieczenia, tłuszcze, warzywa cebulowe, bardzo słone potrawy, wędzone, marynowane, kawa, mocna herbata, woda gazowana. Chory powinien jeść posiłki małe objętościowo, 5-6 razy dziennie, możliwie rozmiękczone lub o konsystencji papkowatej. Temperatura podawania potraw powinna być umiarkowana, a ostatni posiłek spożywany 3-4 godzin przed snem.

Poza dietą wprowadza się również leczenie zachowawcze mające na celu złagodzenie objawów. Pacjent powinien unikać stresów, wyeliminować używki, nie wykonywać skłonów czy pracy w pozycji zgiętej, nosić luźną odzież i unormować masę ciała, jeśli występuje nadwaga i otyłość. Ważnym elementem jest dostosowanie diety do aktualnego stanu i samopoczucia.

Refluks żołądkowo-przełykowy to choroba bezpośrednio związana z chaotycznym stylem życia charakterystycznym dla krajów rozwiniętych gospodarczo, dlatego warto pamiętać by zadbać o swoje ciało zarówno poprzez zdrową dietę jak i należny mu odpoczynek. Nieleczona choroba może prowadzić do wielu niebezpiecznych powikłań, jednak wczesna diagnoza i modyfikacja stylu życia może złagodzić objawy i dać choremu szansę na normalne życie.

[1] Ciborowska H., Rudnicka A. 2007. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL Warszawa

[2] Kokurewicz K., Choroba refluksowa przełyku, Wydanie drugie, Toruń 2010, ISBN: 978-83-61744-04-7

[3] Dieta w chorobie refluksowej. Dietetetyczny plan na zdrowie. Szpital Uniwersytecki w Krakowie, www.su.krakow.pl/dietetyczny-plan-na-zdrowie