Jackfruit (dżakfrut) jest owocem drzewa bochenkowego (Artocarpus heterophyllus) rosnącego i uprawianego już od VI wieku p.n.e. na obszarach Azji, głównie w Indiach, Malezji i Indonezji, w Afryce, częściowo w Ameryce Południowej i w mniejszym stopniu w innych miejscach o sprzyjającym, gorącym klimacie. Charakterystyczne owoce wyrastają z pni, nie z gałęzi tego niezwykłego drzewa, co wynika z ich ciężaru – jackfruity to duże, owalne owoce osiągające 90 cm długości i 40 kg masy. Otoczone są twardą skorupą pokrytą drobnymi wypustkami przypominającymi zaokrąglone kolce, w środku znajdują się natomiast pestki otoczone żółtym miąższem i poprzedzielane lekko gąbczastymi błonkami. Miąższ ma zwartą, lekko soczystą konsystencję i słodki smak oraz intensywny, mocno owocowy zapach. Można je jeść na surowo w formie dojrzałej lub używać jako półprodukt do różnego rodzaju deserów. Niedojrzałe owoce w wielu kuchniach używa się jako zamiennik mięsa, dodaje do potraw z ryżem, sałatek, dań na bazie sosów oraz zup, a ze słodkiego syropu żeńskich kwiatostanów produkuje się napoje alkoholowe i bezalkoholowe.

Jadalne są także pestki jackfruita, które można prażyć podobnie do jadalnych kasztanów, mielić na mąkę oraz jeść na słodko w postaci deserów – są one bogate w prebiotyki i związki fenolowe o działaniu przeciwutleniającym.

Korzenie bochenkowca i jego ekstrakty pomagają zminimalizować objawy astmy i złagodzić jej przebieg, działają przeciwgorączkowo i dobroczynnie wpływają na stan skóry problematycznej. Wykorzystuje się także korę bochenkowca, z której produkuje się przedmioty drewniane takie jak instrumenty, meble i konstrukcje do budowy domów – jest to zatem drzewo o bardzo szerokim zastosowaniu – w krajach, w których jest uprawiany używa się go również w medycynie naturalnej jako środek przeciwwirusowy i przeciwgrzybiczy, przeciwzapalny, wspomagający gojenie się ran i chroniący przed malarią.

Miąższ jackfruita jest bardzo sycący, a przy tym stosunkowo niskokaloryczny – 100 gramów to zaledwie 94 kcal. Na 100 gramów tego owocu przypada ponadto około 20 gramów węglowodanów, 2 gramy białka, w tym aminokwasy takie jak arginina, cystyna, histydyna, leucyna, lizyna, metionina, teanina, tryptofan, 1 gram błonnika, a przy tym jest prawie beztłuszczowy. Jackfruit dostarcza nam ponadto:

20 mg wapnia (dzienne zapotrzebowanie – 1000 mg)

30 mg fosforu (dzienne zapotrzebowanie – 700 mg)

303 mg potasu (dzienne zapotrzebowanie – 3500 mg)

27 mg magnezu (dzienne zapotrzebowanie – około 300-400 mg)

oraz niewielką ilość żelaza, miedzi i cynku. Wśród witamin występujących w tym owocu wyróżnić można przede wszystkim:

7-14 mg witaminy C, w zależności od stopnia dojrzałości (dzienne zapotrzebowanie – 70-100 mg)

175-540 µg witaminy A (dzienne zapotrzebowanie – 700-900 µg)

0,05-0,4 mg ryboflawiny (dzienne zapotrzebowanie – 1,1-1,3 mg)

0,03-0,09 mg tiaminy (dzienne zapotrzebowanie – 1,1-1,3 mg)

4 mg niacyny (dzienne zapotrzebowanie – 14-16 mg)

Jackfruit poza witaminami i minerałami zawiera także szereg innych dobroczynnych substancji, w tym karotenoidy chroniące organizm człowieka przed chorobami układu krwionośnego, nowotworami i przedwczesnym starzeniem się, izoflawony i lignany również wykazujące działanie przeciwnowotworowe, a także obniżające ciśnienie i przywracające witalność i świeży wygląd skóry. Wyjątkowe działanie owoców bochenkowca na zdrowie człowieka wynikające z obecności aktywnych składników to także wpływ na budowanie zdrowej masy kostnej i mięśniowej, prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, ochrona naczyń krwionośnych, obniżanie poziomu homocysteiny – aminokwasu, którego podwyższony poziom jest jednym z czynników powstawania miażdżycy, poprawa przebiegu procesów trawiennych, a nawet niwelowanie negatywnych skutków spożycia alkoholu.

Jackfruit to niezwykły owoc o wielu zastosowaniach, jest pyszny, zdrowy, można go poddawać rozmaitym procesom obróbki – smakuje na surowo, w postaci gotowanej, prażonej, jako puree jest doskonałym posiłkiem dla małych dzieci, można z niego robić dżemy, cukierki, lody, nadaje się również do suszenia i mrożenia. Choć na naszym kontynencie jackfruit jest trudno dostępny i najłatwiej kupić go w sklepach azjatyckich w puszkach lub słoikach, warto spróbować swoich sił i spróbować stworzyć z niego coś niezwykłego. W formie świeżej pozostaje nam wypatrywać go na wakacjach w krajach azjatyckich, gdzie też smakuje najlepiej.

[1] Arora Tejpal, Parle Amrita, JACKFRUIT: A HEALTH BOON, Int. J. Res. Ayurveda Pharm. 7(3), May – Jun 2016, DOI: 10.7897/2277-4343.073113

[2] Ciborowska H., Rudnicka A. 2007. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL Warszawa: 126-133

[3] Shrikant Baslingappa Swami, N. J. Thakor, P. M. Haldankar, S. B. Kalse, Jackfruit and Its Many Functional Components as Related to Human Health: A Review, Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety Vol.11, 2012, Institute of Food Technologists® doi: 10.1111/j.1541-4337.2012.00210.x

[4] Dżakfrut, https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C5%BCakfrut

[5] Owoce egzotycznie OrganicFood, DRZEWO BOCHENKOWE http://www.universityparty.eu/owoce-deserowe/drzewo-bochenkowe