Jagły, pochodzące z ziaren obłuskanego prosa, wraz ze wzrostem świadomości żywieniowej Polaków, stają się coraz bardziej popularne. Są nie tylko smaczne, ale również bogate w wiele cennych składników odżywczych, a przede wszystkim są polecane dla osób z celiakią czy nietolerancją glutenu.

Proso – pochodzenie

Proso to jedno z najstarszych zbóż uprawianych na terenach azjatyckich i afrykańskich.  Chlebem z prosa zajadali się Mongołowie, jak również Tatarzy krymscy, narody kaukaskie, czy inne plemiona koczujące za Uralem. W ten sposób proso zawitało również do Polski.

Walorami kaszy jaglanej, powstałej z obłuskanego ziarna prosa, zachwycał się Apolinary Tarnawski, naturalista, krzewiciel przyrodolecznictwa, który na Kresach prowadził własną klinikę leczniczą. Serwowano w niej wiele dań z kaszy jaglanej, a także dania kuchni jarskiej.

To on stwierdził, że: „Kasza jaglana (z prosa) to nasz ryż. (…) Nadaje się do jarzyn i na leguminy. Ciekawe że w składzie chemicznym i smaku zbliżona jest do przetworów z kukurydzy, albowiem zawiera dużo tłuszczu i dlatego prędko jełczeje. (…) Jestem za tym by uprawy tego poczciwego zboża nie zaniedbywać…”

Obecnie proso uprawiane jest w Polsce jedynie w nielicznych gospodarstwach, częściej możemy spotkać w sklepach kasze pochodzącą z południowej Europy czy z Chin.

Zastosowanie kaszy jaglanej

Największą popularnością, jak również najszerszym zastosowaniem cieszy się kasza jaglana, która powstaje poprzez obłuskanie ziaren prosa. Kasza jest delikatna, szybko gotuje się, niestety, ze względu na dużą zawartość tłuszczy szybko jełczeje, a przy tym smak staje się lekko gorzkawy. Można wykorzystywać ją do dań na słodko, jak np. jaglanki z mlekiem i owocami, czy dań wytrawnych, np. warzywnych gulaszy. Najlepiej smakuje ugotowana al dente.

Po rozgnieceniu ziaren powstają również płatki jaglane, które teksturą przewyższają płatki owsiane – są drobniejsze i znacznie delikatniejsze. Nie wymagają długiego gotowania – wystarczy zalać je gorącą wodą, odczekać i już są gotowe do spożycia – również na słodko, jak i na słono.

Ziarna prosa są też mielone na mąkę jaglaną, która jest bardzo lekka, nadaje się do zagęszczania zup i sosów, a także jako dodatek do wypieków, czy naleśników.

Jagły są bardzo uniwersalne i smaczne – dla osób z celiakią to prawdziwy skarb smaku, jak i właściwości.

Właściwości kaszy jaglanej

Kasza jaglana ze względu na brak glutenu w składzie, polecana jest dla osób z nietolerancją glutenu i chorych na celiakię. Kaszę tę można również podawać niemowlętom na początku rozszerzania diety jako pierwszy produkt zbożowy. Podczas rekonwalescencji, czy po zabiegach kasza jaglana również jest polecana, ponieważ jest lekkostrawna.  Doceniana jest przez osoby odchudzające się, ze względu na znajdujące się w niej złożone węglowodany, a do tego zawiera wiele białka i niezbędnych aminokwasów.

Ze względu na swoje wysuszające właściwości, kasza jaglana pomaga w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych.

Bogactwo krzemu, jaki możemy znaleźć w kaszy jaglanej, działa pozytywnie na stan kości i stawów. Pierwiastek ten wpływa również pozytywnie na stan skóry (nawilża ją i uelastycznia), włosów i paznokci.

W kaszy jaglanej  znajdziemy ponadto: magnez (w dużych ilościach), naturalnie występujący sód, potas oraz wapń. Dzięki obecności tych pierwiastków kasza jaglana ma właściwości alkalizujące, czyli odkwaszające organizm.

Witaminy, jakie znajdziemy w kaszy jaglanej to: witaminy z grupy B, lecytyna, witamina E, oraz wiele antyoksydantów, które pomagają w walce z wolnymi rodnikami.

Proso doceniane jest w medycynie chińskiej – przyjmuje się, że ma ono naturę termiczną ochładzającą, działa moczopędnie, wzmacnia układ moczowy, niweluje nadkwasotę.  Do tego jest polecane dla osób cierpiących na przerost grzybów Candida.

Uważa się, że osoby chore na tarczyce, powinny unikać kaszy jaglanej, czy innych produktów z prosa, ze względu na znajdujące się w niej substancje goitrogenne (wolotwórcze). Są to substancje, które uniemożliwiają „wbudowywanie” jodu, a co za tym idzie – zaburzone jest wytwarzanie hormonu tyroksyny przez tarczycę. Jednak jeżeli podaż jodu w diecie jest prawidłowa i wystarczająca, wtedy związki te nie są niebezpieczne dla zdrowia.

Podsumowując, warto włączyć produkty z prosa, takie jak kasza, mąka czy płatki jaglane, do swojej codziennej diety. Ich właściwości są nieocenione, przede wszystkim dla osób z celiakią, które mają ograniczoną pulę zbóż, jakie mogą spożywać. Dbajmy o odpowiednie warunki przechowywania kaszy jaglanej i cieszmy się jej smakiem na co dzień.

Bibliografia:

1.       http://biokurier.pl/jedzenie/odkrywamy-ekologiczne-proso-i-kasze-jaglana/

2.       https://pl.wikipedia.org/wiki/Kasza_jaglana

3.       https://dietetycy.org.pl/kasza-jaglana/

4.       Pitchford P., „Odżywianie dla zdrowia. Tradycje wschodnie i nowoczesna wiedza o żywieniu”, wyd. Galaktyka, Łódź 2014, s. 530

5.       Gawęcki J., „Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszwa 2012, s. 467